An eye for an eye only ends up making the whole world blind.
– Mahatma Gandhi
Phnom penh – Direct nadat ik binnen kom in de benauwde slecht verlichte ruimte, kijkt hij me indringend aan. Zijn mooie donkere ogen zijn op dezelfde hoogte als die van mij, en stralen een ernstige somberheid uit. Ik schat hem een flink eind in de twintig, misschien begin dertig. Zijn volle bos met haar en volle lippen maken hem charmant, en ik kijk hem dan ook recht in zijn ogen aan.
Hij is de derde van links, de tweede rij van boven. Links van hem hangt een jongen die nog een jaar of vijf jonger lijkt, eveneens met een ernstige blik, al is dit meer ‘plechtig ernstig’ dan ‘somber ernstig’. Allebei hebben ze een zwart overhemd aan, tot aan de bovenste knoop dicht.
Als ik de derde van links, tweede rij van boven, in zijn ogen kijk, vraag ik me af of hij op het moment van het nemen van deze foto ook maar een schijn had van wat hem te wachten stond, daar in ‘Prison S21’ in Phnom Penh. En met hem de duizenden anderen die hier onder onmenselijke omstandigheden gevangen hebben gezeten en zijn gemarteld. Het gebouw diende oorspronkelijk als een school, maar daar kwam een abrupt einde aan toen in 1975 de Rode Khmer aan de macht kwam.
Tuol Sleng Genocide Museum
De mooie jongeman die ik aankijk is één van de vele slachtoffers die zijn gevallen tijdens het bewind van Pol Pot, de leider van de Rode Khmer. Een oneindig aantal foto’s met jonge mooie mensen, zelfs kinderen, hangen hier in het Tuol Sleng Genocide Museum.
Zonder bewust de beslissing te maken, loop ik naar buiten, de mooie binnentuin in. Ik neem plaats op een bankje onder een mango-boom die vol onrijpe vruchten hangt. Natuurlijk wist ik van Pol Pot en de Rode Khmer. Was het geen nieuws dat dit nog maar tientallen jaren als ‘geschiedenis’ kan worden beschouwd en was ik op de hoogte van de genocide die hier heeft plaatsgevonden. Maar er op deze manier mee te worden geconfronteerd, is heftig, komt binnen. Je kunt er hier op geen enkele wijze omheen. De meest gruwelijke, verdrietige foto’s en verhalen worden hier tentoongesteld en verteld. “Wat leren we van deze tragische geschiedenis?”, vraag ik me in mijn gedachten af.
Troost
Vlak voor me hoor ik een luide kreet van blijdschap, die me uit mijn sombere gedachtestroom gehaald. Een jongetje van een jaar of 3 speelt op een meter of 10 voor me met een rode bal. Hij daagt een bewaker van het museum uit om met hem te spelen, en hij slaagt er nog in ook! Beide lachen ze, en lijken ze zich niet (meer) bewust van waar ze zich begeven. Een minuut of tien later, ik zit nog steeds in de tuin, schalt er uit een bar naast het museum muziek. Het lijkt erop dat ze aan het sound-checken zijn voor een live optreden later die dag.
Hoe ongepast ‘plezier’ op die plek ook lijkt te voelen, ik haal troost uit deze gebeurtenissen. Zie het als een symbool dat Cambodja, met alle pijn die en het verdriet dat er is, het leven weer oppakt. Een mevrouw op de audiogids zegt dat meditatie en creativiteit haar en anderen in Cambodja helpt om de pijn een plek te geven. Hoe ze het verleden niet kan veranderen, maar wel kan leren ‘in het heden te leven’. Ze gebruikt de metafoor van ernstig vervuild water in een glas, waar wanneer er schoon water bij wordt geschonken (in de vorm van mooie, nieuwe ervaringen vandaag de dag), het vervuilde water steeds meer helder wordt. Het kost tijd, is niet zomaar weg, maar er is perspectief. Wat een moed en een veerkracht!
Ik kan niet wachten om Cambodja en zijn inwoners te mogen ontdekken, leren kennen. Een land wat veerkracht kent na dergelijke gebeurtenissen, dat wil ik in me opnemen, alle prikkels wil ik binnen laten komen (en geloof me, dat zijn er veel, al gaat het alleen maar om de geur van rotte vis). Ik wil me erdoor laten ontroeren, ik wil er van leren en van genieten.
Een paar uur later, bij het verlaten van het museum word ik gevraagd iets op te schrijven. “Laat deze plaats een herinnering, een geheugensteun, zijn, zodat het nooit weer gebeurt”, iets in die trant schrijf ik op. Met het schrijven overvalt een treurigheid me. Zelfs op dit moment zijn er helaas vele plaatsen waar dit soort gebeurtenissen nog steeds plaatsvinden.
Het beeld van de jongen van drie, lachend en rennend achter zijn bal, komt terug in mij op. En de muziek, die schalt daar door die smalle straat naast het museum. Met vertrouwen in de veerkracht, hoop ik met heel mijn hart dat er een tijd komt waarin dit soort praktijken verleden tijd is.
Reizen door Cambodja
We zijn eergisteren aangekomen in Cambodja, in Phnom Penh. Een groter contrast met het eveneens prachtige Australië kan er bijna niet zijn, maar ik voel vanaf de minuut dat ik voet aan de grond zette in dit land, dat ik ervan ga houden. Alsof er een vlammetje in me brandt, dat met het verwerken van alle indrukken en glimlachen, flink aangewakkerd wordt.
Later meer dus, over dit bijzondere land, nu eerst op naar de markt!
Liefs uit Phnom Penh
Imagine all the people
living life in peace.
You may say I’m a dreamer,
but I’m not the only one.
I hope someday you’ll join us,
and the world will be as one.
Ps. laat vooral een bericht achter. Vind ik leuk!
Wat heftig om te zien wat er daar is gebeurd en wat schrijf je het mooi op elize. Dankjewel voor het delen van je ervaring. Ik hoop dat je een mooie tijd zult hebben in Cambodja. Groetjes, Sanne
Ha Sanne, dankjewel voor je lieve bericht. Ik heb er alle vertrouwen in dat we een mooie tijd gaan hebben hier! Zou nu al een boek kunnen schrijven over Phnom Penh alleen haha, je kijkt je ogen uit hier! :)
Je blog raakt me Elize, je schrijft het zo dat het lijkt of ik erbij ben. Je zou een boek moeten schrijven!
Goede reis daar, X Amber
Dankjewel Amber, voor je bericht. Altijd leuk als iemand iets achter laat.. en wie weet, ooit, dat boek ;) Lieve groet, Elize
Indrukwekkend he… staat na jaren nog steeds helder op mijn netvlies. Maar cambodja is ook prachtig, dus dompel je onder in alle indrukken! Liefs Tessa
Erg indrukwekkend ja. De horror zelf, maar ook de (uitblijvende) reactie van een groot deel van de wereld erop, schokkend. Alle vertrouwen in dat Cambodja volledig mijn hart zal veroveren, dus ga me er zeker in onderdompelen!
Bedankt voor je berichtje, liefs, Elize
Nog tips trouwens Tessa? 😊
Oudjaarsavond in sihanoukville… prachtig feest gehad daar op het strand! Maar schrik overdag niet van de mensen die door dierbaren over het strand worden “begeleid” om te bedelen en de kinderen die plastic flessen verzamelen. Het is en blijft een intens land. Op de brommer de binnenlanden in de omgeving van Battambang verkennen, prachtig!. De tocht met de boot over het Tonle Sap meer (lange zit, dat dan weer wel) en natuurlijk Angkor Wat maar dat had je zelf vast ook al bedacht ;-)
Jij bent vroeg (of laat) op! Met oudejaarsavond zitten we aan tafel met lieve vrienden, thuis in Nederland. Ook een fijn vooruitzicht maar geen feest in Sihanoukville dus ;)
Gaan ook naar Battambang, zin om daar de iets minder toeristische omgeving te ontdekken!
We gaan wel naar Sihanoukville overigens. Landen als deze blijven intens, de contrasten zijn nu eenmaal groot. Met de Filipijnen vorig jaar hebben we aan confronterende beelden al wel het nodige gezien, dus gok (en vrees) dat dat hier niet heel anders zal zijn (http://eatcooklove.nl/schreeuwende-armoede-en-een-onbetaalbare-glimlach/).
Hoe dan ook, het blijft toch raken, en dat is denk ik wat reizen ook zo waardevol maakt. Liefs
Soms moet je “donkere” plekken bezoeken om te beseffen hoe goed je het zelf hebt, of hoe goed we het allemaal hebben…mooi om te lezen dat er een contrast is ontstaan en dat er nu gevoetbald wordt op die ene plek, of juist een plezierige band speelt. Maar belangrijk is wel dat deze plekken blijven bestaan, zodat deze bezocht kunnen worden en mensen zoals jij er zo mooi over kunnen schrijven!
Als we onze ogen open houden in het leven, en helemaal tijdens reizen naar dit soort plekken, dan zien we inderdaad voldoende om ons heen wat ‘onze perceptie’ van het (ons) leven en van hoe we het hebben in een ander daglicht kan zetten. Helpt goed relativeren op zijn tijd..
Bedankt voor je berichtje! Lieve groet, Elize
Mooi omschreven Elize! Volgens mij helemaal nog niet zo’n verkeerde keuze om de reis in deze richting te maken. Hoewel Australië mijn hart gestolen heeft, weet ik dat veel reizigers Down Under een beetje ‘saai’ vonden nadat ze uit de richting van ‘Cambodia’ kwamen. Op deze manier krijg je het beste van beide werelden. Het is inderdaad een bizar idee dat de Rode Khmer nog maar relatief kort geleden is. Ik herinner me trouwens nog wel dat ik er over leerde op de middelbare school, maar dan is het nog zo ontastbaar. Overigens ben ik ervan overtuigd dat je nog heel veel meer mooie positieve kanten van het land gaat leren kennen, waaronder een fantastische keuken, dus kom maar door met je mooie verhalen!
xx
We hebben wel bewust gekozen voor Azië – Australië – Azië. Zodra ik voet aan de grond zette, bijna letterlijk, voelde ik wat ik hierboven beschreef. Dat vlammetje. Australië vond ik fantastisch. Het is heel comfortabel reizen, de natuur is indrukwekkend, de steden zijn fijn en de meeste mensen zijn vriendelijk en open. Maar landen als Cambodja, de Filipijnen, Indonesië, Vietnam.. die zetten me ‘in beweging’. Waarschijnlijk omdat je hier zoveel meer nieuwe indrukken te verwerken krijgen, van de humane soort ook, dan in Australië of andere westerse landen. Het zet me letterlijk en figuurlijk in beweging, het raakt me. Ik heb heel veel zin dus om alle mooie en minder mooie kanten van Cambodja te gaan ontdekken! Er volgt vast nog wel het één en ander ;)
Bedankt voor je berichtje (en compliment)! Liefs, Elize
Lieve Elize, je hebt me weer meegesleurd in je bijzondere verhaal. Heftig en hoopvol tegelijk.
De reis zit vol contrasten. Fijn om weer mee te mogen lezen. Goede reis weer verder!
Liefs van ons
Dankjewel voor je lieve berichtje! Knuffel voor Ralph en Kate weer :) Liefs
Herkenbaar. 2 maanden geleden was ik er ook, ontroert me weer nu ik dit lees. Ben je ook bij de killing fields geweest? Ongelofelijk om dat te zien en te beseffen dat het nog maar relatief kort geleden is. Wij moesten echt even bijkomen ervan. Gelukkig is Siem Reap een en al vrolijkheid en gezelligheid. Geniet van je reis!
Groetjes,
Myrthe
Ha Myrthe,
Dankjewel voor je bericht! Het is een heel bijzonder land inderdaad, en als ik me door de straten loop hier realiseer ik me dat iedereen die hier loopt ‘een verhaal’ heeft. Zo kort geleden.
We zijn niet naar de killing fields geweest omdat we van een lokale gids hoorde dat ‘de uitbater’ corrupt is, en het geld wat er wordt verdiend niet ten goede komt aan de slachtoffers hier. Controleren of dat echt zo is hebben we niet kunnen doen, maar alle indrukken van het museum verwerken was ook al voldoende heftig, dus hebben besloten het in Phnom Penh daarbij te laten. Misschien in Battambang nog..
We genieten volop! Voel me altijd weer rijk om dit allemaal te mogen zien.
Lieve groetjes, Elie
Ah wat mooi geschreven Elize. Het is absoluut een hele bijzondere plek, Cambodja, en ook al zijn wij niet naar Tuol Sleng geweest: we hebben genoeg meegekregen van de geschiedenis van het land. Mooi stukje!
Dankjewel 😊😙