Twaalf bedden liggen op een rij, het één van de ander nauwelijks te onderscheiden. Het gebrek aan geld voor onderhoud en inrichting is onmiskenbaar, en de omgeving is dan ook grauw en kil te noemen. Geen speelgoed, kleur of een aangename temperatuur. Naast deze kamer, zijn er nog 4 in dit tehuis. En dat alles met slechts één persoon om alle kinderen te verzorgen, met sporadisch geluk zijn er twee mensen. In het één na laatste bed aan de rechterkant ligt Chong. Dicht bij het raam, wat wordt afgeschermd met een dun laken.
Het is herfst, de winter is hard onderweg en dat is ook voelbaar in de kamer. Waar het in de zomer benauwd en vochtig kan zijn, is het naar de winter toe soms tot onder nul tijdens de nachten. De dunne witte lakens worden dan verwisseld voor dikke dekens in de bedjes, maar een mogelijkheid om de ruimte te verwarmen ontbreekt.
Het is opvallend dat er naast Chong nog veel andere meisjes in de kamer liggen, 10 om precies te zijn! Naast Chong ligt Fai, een jongen van nog geen week oud. Het beeld in de andere kamers is overigens niet anders, ook daar is de verhouding meisjes-jongens duidelijk in het nadeel van het mannelijke geslacht.
Chong was amper 24 uur oud, toen ze door één van de verpleegsters werd gevonden voor de deur van het tehuis. Gewikkeld in een paar dekens, een paar yuan verstopt in het kleine pakketje. Van één van de ouders had niemand iets gezien, dus waar ze vandaan kwam liet zich slechts raden..
Eenkindpolitiek in China
Jarenlang is er sprake geweest van eenkindpolitiek in China. Voor mij als (wellicht naïeve) buitenstaander, zonder er al te veel vanaf te weten, was het een niet geheel onlogische gedachte dat er een bepaalde mate van geboortebeperking moet zijn in zo’n druk bevolkt land, wil je een bepaalde welvaart bewerkstelligen. Ons bezoek aan China was voor mij echter een reden om er eens iets dieper in te duiken. Wat waren de drijfveren destijds, maar vooral ook, wat zijn de gevolgen voor het huidige China.
De eenkindpolitiek werd ingevoerd in 1979, en was een idee van Song Jian. Nota bene na een ontmoeting met een Nederlandse wetenschapper, gespecialiseerd in populatie-theorie, werd Song op het idee gebracht dat deze aanpassing in China nodig was om toename van welvaart te verzekeren. Voor sommige bevolkingsgroepen (de boeren en sommige etnische minderheden) werden uitzonderingen gemaakt.
Sociale relaties
Omdat de verhoudingen in China op veel plaatsen nog veel traditioneler zijn dan wij hier kennen, leidde het echter naast tot de verwachte gevolgen als vergrijzing, tot een heel ander probleem. In China is het gedurende lange tijd de gewoonte geweest (en op sommige plekken is dat nog het geval) dat een zoon later in het leven de zorg voor zijn ouders op zich zal nemen. Met een veelal ontbrekend sociaal en financieel vangnet voor ouderen, was het wegvallen van deze ‘zekerheid’, voor veel ouders een reden van grote zorg bij de geboorte van een dochter in plaats van een zoon.
Omdat door de staat op sommige plekken erg streng (en vaak niets ontziend) werd toegezien op de uitvoering van de eenkindpolitiek, had dit tot gevolg dat er gedurende de periode dat de eenkindpolitiek heeft gegolden, meerdere miljoenen meisjes zijn geaborteerd of vermoord na de geboorte. De precieze aantallen zijn niet bekend, en schattingen lopen uiteen van 4 tot 15 miljoen. Dit alles om te voorkomen dat ouders hun enige kind, een meisje zou zijn.
Daarnaast geven de officiële Chinese cijfers aan dat er tussen 1970 en 2013 maar liefst 336 miljoen abortussen zijn gerealiseerd, ter voorkoming van de geboorte van een tweede kind. Buiten een geldboete voor de ouders, had een tweede kind namelijk bijvoorbeeld ook geen recht op staatsvoorzieningen als onderwijs. Bron
Jongens versus de meisjes
Afhankelijk van de locatie in China lopen de verhoudingen meisjes-jongens als gevolg uiteen van 118 jongens tegenover 100 meisjes, tot verschillen van 178 versus 100. Dat dit gevolgen heeft voor de huidige situatie, is natuurlijk geen verrassing. Meisjes- en vrouwenhandel is een lucratieve business geworden in China, en is helaas dan ook aan de orde van de dag.
Daarnaast wordt vooral in de gebieden waar de verhoudingen verder uiteen lopen in het nadeel van de vrouwen, een veel hogere criminaliteit gezien, dan in gebieden waar dit niet het geval is.
Een ander groot probleem, wat door verschillende (open) Chinezen tijdens onze reis werd bevestigd, is de enorme belasting die het geeft voor een kind om alleen de verantwoordelijkheid te hebben voor de zorg van zowel je ouders als schoonouders, wanneer je beide enig kind bent.
Om me te verdiepen heb ik me door boeiende, maar ook door gruwelijke boeken en documentaires heen gewerkt. “Waarom?” was de vraag die ik kreeg. “Waarom het lezen van al deze verdrietige verhalen?”
Omdat ik het gevoel heb dat ik mensen beter leer begrijpen door iets meer te weten van hun geschiedenis. Soms is dat een mooi verhaal, en in het geval van het prachtige China is er helaas ook veel leed en verdriet te vertellen.
Omdat het me helpt relativeren. En omdat het me helpt (extra) dankbaar te zijn voor de plek waar en het gezin waarin ik ben geboren. Dat mijn ouders de luxe hadden zich niet druk te hoeven maken dat ik een tweede kind was, ‘erger’ nog, een tweede meisje.
Het helpt realiseren dat niet elk leed direct zichtbaar is, en dat het daarom goed is terughoudend te zijn in ons oordeel over hoe dingen of mensen zijn of ‘horen te zijn’. Want het is makkelijk een oordeel te vellen als je niet in de situatie leeft, maar de titel van de documentaire ‘Silent tears‘ (genoemd hieronder bij de bronnen) zegt alles. Er is veel stil verdriet in China. Erover spreken wordt niet gewaardeerd, en is ook niet de gewoonte. Maar waar geen vrouw verkiest krijger te zijn boven oma, zo wil geen moeder of vader dat haar/zijn al dan niet voldragen kind ‘verplicht’ het leven ontnomen wordt, omdat het niet het juiste geslacht zou zijn, of niet past binnen een beeld van geboorte beperking.
Vanaf 2015 heeft de eenkindpolitiek in China plaatsgemaakt voor tweekinderenbeleid.
Bronnen
Aantal dingen die ik over China en/of de éénkindpolitiek keek of las, die indruk op mij maakten:
Specifiek over de eenkindpolitiek:
- Waarom China mij twee dochters schonk van Martijn Roessingh
- Silent Tears van Kay Brett
- Documentaire ‘The Dying Rooms‘ (Pas op, bevat zeer schokkende beelden)
- Documentaire: “China’s Stolen Children”
- Documentaire: “Please Vote for Me“
- Algemeen over China:
- Mao’s Massamoord van Frank Dikötter (alle boeken van Frank Dikötter die hier staan genoemd, zijn vooral informatief, en daarmee niet altijd makkelijk te lezen, wel zeer compleet en boeiend!).
- De tragiek van de bevrijding van Frank Dikötter
- De Culturele Revolutie van Frank Dikötter
- Wilde Zwanen van Jung Chang
- Bejing Coma van Ma Jian
- Documentaire: “China from the Inside” (link naar deel 1)
Ik heb de genoemde feiten in het artikel gebaseerd op verscheidene bronnen en gesprekken die we in China hebben gevoerd met de lokale bevolking. Mochten er onjuistheden in zijn geslepen, is dit zonder kwade intentie gebeurd. Het is niet geschreven vanuit een wetenschappelijk oogpunt, maar omdat de geschiedenis van China mij heeft aangegrepen.
